Einde 11de - begin 12de eeuw (Kerkstraat)
Middenschip en zuidbeuk Romaans; toren en koor uit Scheldegotiek. Muren uit
ijzerzandsteen, zandsteen, kalksteen en vooral leisteen afkomstig uit de steengroeve in
Sint-Pieters-Kapelle.
Verdere bezienswaardigheden: kalkstenen doopvont, lambriseringen, gestoelte,
kerkmeesterbanken, biechtstoelen, beelden en schilderijen.
De Romaans-gotische Sint-Pieters en -Pauluskerk is gelegen ten oosten van de
gekasseide Kerkstraat. De ligging op een heuveltje en de robuuste toren verlenen dit
gebedshuis, zeker bij panoramische vergezichten, een uniek dorpsbeeldbepalend
karakter. Het middenschip en de zuidbeuk zijn Romaans (11de-13de eeuw); de toren en
het koor daarentegen zijn uitgevoerd in Scheldegotiek (13de eeuw). Door grondige
verbouwingen o.l.v. architect Goethals verwierf het gebouw in 1923-24 een complex en
asymmetrisch grondplan: het zuidelijk gedeelte behield zijn autochtoon Romaans
karakter, de noordzijde daarentegen kreeg een neogotisch uitzicht.
De muren bestaan uit een bonte mengeling van natuursteen: ijzerzandsteen,
zandsteen, kalksteen en vooral leisteen. Deze gesteenten zijn grotendeels afkomstig
uit Mark, een Waalse buurgemeente waar zich een groeve in de primaire geologische
formaties van het massief van Brabant bevond. De Sint-Pieterskerk, een van de fraaiste
landelijke kerken van Zuid-Pajottenland en een representatief voorbeeld van
Scheldegotiek, is bij K.B. van 19 april 1937 wettelijk beschermd.
Op de plattegrond kan men volgende onderdelen onderscheiden:
- een vierkante en voorstaande westtoren met zeszijdige hoektorentjes;
- een middenbeuk van vijf traveeën onder zadeldak;
- een smalle zuidbeuk van vier traveeën onder lessenaarsdak;
- een brede noordbeuk van drie traveeën met twee uitspringende kapellen;
- een zuidelijke dwarsarm van een travee met vlakke sluiting;
- een sacristie ten zuiden van het koor;
- een doksaal ten noorden van het koor.
De gotische toren met op de hoeken zeszijdige torentjes telt vier geledingen. In de nis
van het spitsboogvormig gevelveld van het geprofileerd portaal zetelt de patroonheilige
van de kerk, nl. de Sint-Pietersstoel van Antiochië. Het tweede en derde register
bevatten respectievelijk een drieledig spitsboograam en twee kleinere venstertjes.